Archeolog na budowie

Dzisiaj temat, który jest pośrednio związany z prawem budowlanym, ale bezpośrednio z robotami budowlanymi. Jakiś czas temu pisaliśmy o tym, jakich formalności wymaga prowadzenie robót budowlanych przy obiektach lub na terenach znajdujących się pod ochroną konserwatora zabytków. Dzisiaj kontynuujemy ten wątek. Odpowiemy na pytanie – kiedy na budowie jest potrzebny archeolog.

Archeolog na budowie – kiedy jest potrzebny

Czasem zdarza się, że działka, na której chcemy zrealizować inwestycję, znajduje się pod ochroną konserwatora zabytków i przed uzyskaniem pozwolenia na budowę musimy uzgodnić projekt z konserwatorem. W takiej sytuacji konserwator może nakazać przeprowadzenie badań archeologicznych lub nadzór archeologiczny na budowie.

Wymagania dotyczące obecności archeologa na budowie mogą też wynikać z decyzji o warunkach zabudowy lub z zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gdy działka znajduje się na przykład w sąsiedztwie stanowiska archeologicznego.

Jeżeli podczas prowadzenia robót ziemnych odkryjemy przedmiot, który może być zabytkiem, musimy wstrzymać roboty i zawiadomić o tym odpowiedni organ. W takim przypadku też może się okazać, że na budowie będzie potrzebny archeolog. Obowiązek ten wynika z art. 32 i 33 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r. nr 1446 z późn. zm.).

Art. 32
 „Kto, w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych, odkrył przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, jest obowiązany:
1) wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot;
2) zabezpieczyć, przy użyciu dostępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego
odkrycia;
3) niezwłocznie zawiadomić o tym właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków,
a jeśli nie jest to możliwe, właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta).”
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w ciągu maksymalnie 3 dni musi przekazać zawiadomienie wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków, który z kolei w terminie 5 dni przeprowadza oględziny odkrytego przedmiotu. Jeśli konserwator zabytków w tym terminie nie dokona oględzin, przerwane roboty budowlane mogą być kontynuowane. Jeżeli konserwator dokona oględzin, to wydaje decyzję, w której może zezwolić na kontynuację robót albo nakazać dalsze ich wstrzymanie i przeprowadzenie (na koszt osoby lub jednostki finansującej roboty) badań archeologicznych. Roboty nie mogą być wstrzymane na dłużej niż 1 miesiąc, jednak jeżeli w trakcie badań archeologicznych okaże się, że zabytek ma wyjątkową wartość, konserwator może przedłużyć okres wstrzymania robót do maksymalnie 6 miesięcy. Dopiero po zakończeniu badań wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję zezwalającą na kontynuację robót budowlanych.

Art. 33
„Kto przypadkowo znalazł przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem archeologicznym, jest obowiązany, przy użyciu dostępnych środków,
zabezpieczyć ten przedmiot i oznakować miejsce jego znalezienia oraz niezwłocznie
zawiadomić o znalezieniu tego przedmiotu właściwego wojewódzkiego konserwatora
zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta).”
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie nie dłuższym niż 3 dni przekazuje zawiadomienie wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków, który z kolei w terminie 3 dni musi dokonać oględzin przedmiotu i miejsca jego znalezienia oraz, w razie potrzeby, zorganizować badania archeologiczne.

Badania archeologiczne i nadzór archeologiczny – na czym polegają i czym się różnią

Badania archeologiczne wiążą się z koniecznością przeprowadzenia dosyć złożonych prac wykopaliskowych, dlatego mogą kosztować sporo i trwać dosyć długo. Jednak w zdecydowanej większości przypadków konserwator nakazuje nadzór archeologiczny. Wtedy musimy zatrudnić archeologa, który będzie obecny podczas prac ziemnych (np. wykopy pod fundamenty i przyłącza) i sporządzi odpowiednią dokumentację. Nadzór taki jest zwykle tańszy od badań i przeważnie w żaden sposób nie wpływa na czas trwania robót budowlanych.

Podsumowanie

Archeologa musimy zatrudnić, jeżeli:
– powinność taka wynika z zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy,
– obowiązek taki zostanie nałożony przez konserwatora zabytków, w przypadku obszarów będących pod jego ochroną,
– w trakcie prowadzenia robót budowlanych zostanie odkryty przedmiot, co do którego istnieje podejrzenie, że jest zabytkiem.