Prawo autorskie a projekt budowlany

Czy prawem autorskim chroniona jest tylko część architektoniczna projektu budowlanego? Czy można identyczny budynek projektować różnym inwestorom? Do kogo należą prawa autorskie do projektów wykonanych podczas pracy na etacie? W jakim zakresie można zmienić projekt stworzony przez innego architekta?

 

 

Zapraszamy na kolejny wywiad z cyklu „rozmowa z ekspertem”. Na pytania odpowiada Wojciech Wawrzak – prawnik kreatywnych, autor bloga praKreacja.pl.

Wojciech jest radcą prawnym. Pomaga przedstawicielom branży kreatywnej i internetowej. Udziela porad prawnych, przygotowuje umowy i regulaminy, zajmuje się ochroną danych osobowych. Specjalizuje się w kilku dziedzinach, a jedną z nich jest prawo autorskie.

 

---

Inwestor zamawia u architekta indywidualny projekt domu. Czy jeśli nie podpiszą umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, architekt może zaprojektować taki sam budynek innym osobom?

W.W.:

Jeżeli nie doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych, a ponadto z umowy nie wynika, że architekt zobowiązał się nie wykorzystywać projektu w stosunku do innych inwestycji, to architekt zachowuje całkowitą dowolność w dalszej eksploatacji stworzonego projektu.

 

Projekt budowlany składa się z kilku części (m.in. architektura, konstrukcja, instalacje). Czy prawem autorskim chroniona jest tylko część architektoniczna projektu, czy pozostałe również?

W.W.:

Nie ulega wątpliwości, że ochroną objęty jest utwór architektoniczny, architektoniczno-urbanistyczny oraz urbanistyczny. Wynika to wprost z art. 1 ust. 1 pkt 6 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Problem może dotyczyć innych części projektu budowlanego, o których wspomniałaś. Problem ten wynika z tego, że na gruncie prawa autorskiego chronimy przejawy działalności twórczej, nie obejmując ochroną wyników pracy stricte mechanicznej, technicznej. Chodzi o ochronę twórczości, a nie samych procesów poddanych z góry określonym wytycznym. Niestety nie ma żadnego zerojedynkowego testu, który pozwoliłby ocenić, kiedy mamy do czynienia z wystarczającym poziomem twórczości, a kiedy nie. Na temat kryterium twórczości powstają bardzo obszerne opracowania, dlatego zainteresowanych odsyłam właśnie do nich, bo tutaj nie mamy przestrzeni na tak zaawansowane dywagacje. W tym miejscu mogę jedynie dać pewną radę praktyczną. Często bezpieczniej będzie przyjąć, że mamy do czynienia z chronionym utworem i postępować tak, by umownie zagwarantować sobie wszelkie potrzebne nam prawa. Pozwoli to w przyszłości uniknąć wątpliwości i sporów.

 

Do kogo należą prawa autorskie projektów wykonanych przez architekta pracującego na etacie w biurze projektów?

W.W.:

Zgodnie z art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, prawa autorskie w tym przypadku nabywa pracodawca. Nabycie następuje z chwilą przyjęcia utworu przez pracodawcę. Warto w tym miejscu dodać, że coś innego może wynikać z umowy o pracę. Czyli jeżeli pracodawca i pracownik będą chcieli inaczej się umówić, mogą to zrobić. Warto również zaznaczyć, że nabycie praw przez pracodawcę dotyczy tych utworów, które zostały stworzone w wyniku wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy, nie wszystkich utworów pracownika, choćby stworzone zostały w czasie pracy.

 

Załóżmy, że jestem architektem. Przychodzi do mnie inwestor z projektem budowlanym wykonanym przez innego architekta i chce, bym coś w tym projekcie zmieniła. Inwestor jeszcze nie złożył wniosku o pozwolenie na budowę. Czy mogę dokonać tych zmian? Czy powinnam uzyskać na to zgodę architekta, który pierwotnie sporządził projekt? A jeśli tak, to czy ta zgoda jest potrzebna nawet w sytuacji, gdy architekt przeniósł na inwestora autorskie prawa majątkowe?

W.W.:

Ingerencja w chroniony utwór wymaga zgody twórcy. Decydując się na współpracę z takim inwestorem, warto odebrać od niego oświadczenia, że posiada zgodę twórcy na wprowadzanie modyfikacji do projektu. Nie zmienia tego sam fakt nabycia autorskich praw majątkowych. Oprócz nabycia autorskich praw majątkowych, Inwestor musi móc również wykonywać prawa zależne oraz mieć odpowiednie zgody dotyczące autorskich praw osobistych, w tym na wprowadzanie modyfikacji do utworu.

 

Inwestor chce, bym wykonała dla niego projekt przebudowy i rozbudowy istniejącego budynku, zaprojektowanego przez innego architekta. Czy potrzebuję zgody architekta, który zaprojektował budynek? A jeśli tak, to co zrobić, gdy np. nie można go odnaleźć?

W.W.:

Tutaj oczywiście można byłoby zastanawiać się, jaki status będzie miał nowy projekt. Nie mówimy bowiem o stricte ingerencjach w dotychczasowy projekt, ale o coś nowego, rozszerzającego, rozbudowującego. Niemniej jednak, dla pewności i spokoju warto powtórzyć procedurę z poprzedniego pytania.

 

---

Zachęcamy do odwiedzenia bloga praKreacja.pl. To prawdziwe kompendium wiedzy o prawie dla kreatywnych. Wojciech skomplikowane zagadnienia prawne wyjaśnia w taki sposób, że nie da się ich nie zrozumieć.