Kierownik budowy, czyli kto?

Jakie uprawnienia ma mieć kierownik budowy? Kto może nim być? Czy architekt może być kierownikiem budowy? Na te pytania odpowiadamy w dzisiejszym artykule.

Kierownik budowy jest tym uczestnikiem procesu budowlanego, który kieruje budową, czyli nią zarządza i decyduje w bieżących kwestiach związanych z pracami budowlanymi. Obowiązki kierownika budowy dotyczą wszystkich sfer funkcjonowania budowy i zostały szczegółowo określone w Prawie budowlanym.

„Kierownik budowy jest tylko jeden i przez cały okres, w jakim pełni swoją funkcję, ponosi odpowiedzialność za przejęty teren budowy i wszystkie zdarzenia, które mają tam miejsce. Projektantów może być kilku, inspektorów nadzoru inwestorskiego z założenia jest wielu, natomiast kierownik budowy jest jeden. Oczywiście na budowie może występować wielu kierowników robót budowlanych, jednak ich funkcje są służebne w stosunku do kierownika budowy i ich udział w procesie budowlanym w żaden sposób nie ogranicza ilości obowiązków spoczywających na kierowniku budowy” (wyrok WSA w Warszawie z dnia 18 maja 2016 r., sygn. akt VI SA/Wa 3299/15).

Jakie uprawnienia musi mieć kierownik budowy?

Zgodnie z art. 12 ust. 1 Prawa budowlanego kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi jest samodzielną funkcją techniczną w budownictwie, czyli działalnością związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych.

Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające stosowne uprawnienia budowlane, czyli mające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowane do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności i innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, stwierdzone decyzją, wydaną przez organ samorządu zawodowego.

W zależności od posiadanego wykształcenia i zakresu odbytej praktyki zawodowej egzamin jest przeprowadzany na uprawnienia budowlane do:

1. projektowania w danej specjalności;
2. kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności;
3. projektowania i kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności.

Szczegółowe zakresy uprawnień budowlanych w poszczególnych specjalnościach określa art. 15a Prawa budowlanego. I tak np. uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej bez ograniczeń uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi, w odniesieniu do architektury obiektu, a uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bez ograniczeń uprawniają do projektowania konstrukcji obiektu lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji oraz architektury obiektu. Natomiast uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych bez ograniczeń uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym, takim jak: sieci i instalacje cieplne, wentylacyjne, gazowe, wodociągowe i kanalizacyjne.

Kto może pełnić funkcję kierownika budowy?

W przypadku inwestycji, które obejmują roboty, mieszczące się w zakresie jednej specjalności (np. budowa drogi czy sieci kanalizacji sanitarnej) sprawa jest prosta – kierownikiem budowy będzie osoba posiadająca uprawnienia budowlane uprawniające do kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności.

Co natomiast w sytuacji, gdy budowa obejmuje roboty, które nie mieszczą się w zakresie jednej specjalności np. budowa domu jednorodzinnego?

Przy budowie tego wydawałoby się niezbyt skomplikowanego obiektu, jakim jest dom jednorodzinny, mamy zazwyczaj roboty konstrukcyjne, instalacyjne (c.o., wod.-kan., elektryczne, gazowe), drogowe oraz oczywiście zagadnienia dotyczące architektury obiektu. Czy w takim przypadku kierownik budowy musi mieć uprawnienia budowlane we wszystkich ww. specjalnościach? Nie.

Wystarczą uprawnienia do kierowania tylko jednym rodzajem robót występujących w ramach budowy obiektu.

Wynika to z art. 42 ust. 4 Prawa budowlanego. Zgodnie z tym przepisem przy prowadzeniu robót budowlanych, do kierowania którymi jest wymagane przygotowanie zawodowe w specjalności techniczno-budowlanej innej niż posiada kierownik budowy, inwestor jest obowiązany zapewnić ustanowienie kierownika robót w danej specjalności.

Czy kierownikiem budowy domu jednorodzinnego może być architekt?

Tak, kierownikiem budowy domu jednorodzinnego może być architekt lub jakikolwiek branżysta, ale jest to bardzo rzadko spotykana sytuacja. Dlaczego? W przypadku obiektów kubaturowych przyjęło się, że kierownikiem budowy jest konstruktor, czyli osoba mająca uprawnienia budowlane do kierowania robotami w specjalności konstrukcyjno-budowlanej, które pozwalają mu na kierowanie robotami budowlanym w odniesieniu do konstrukcji i architektury obiektu.

Szczerze mówiąc, nigdy nie spotkałam się z sytuacją, żeby przy obiektach kubaturowych kierownikiem budowy nie był konstruktor. Moim zdaniem taka praktyka, żeby nie użyć słowa „tradycja”, wynika z dwóch powodów. Po pierwsze roboty konstrukcyjne mają największy udział w budowie tych obiektów. Po drugie uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej bez ograniczeń uprawniają do kierowania robotami budowlanymi, ale tylko w odniesieniu do architektury obiektu, natomiast uprawnienia budowlane w specjalności konstrukcyjno-budowlanej bez ograniczeń uprawniają do kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji i architektury obiektu.

Tak wygląda praktyka przy budowie obiektów kubaturowych, ale nie ma żadnych przeszkód, żeby to architekt był kierownikiem budowy, wówczas konstruktor musiałby być jednym z kierowników robót.

Czy kierownikiem budowy może być drogowiec lub instalator?

Podobnie sytuacja może wyglądać w przypadku budowy innych obiektów np. drogi. Wówczas oprócz robót drogowych często występują również roboty instalacyjne. Zazwyczaj w takich sytuacjach kierownikiem budowy jest osoba posiadająca uprawnienia do kierowania robotami w specjalności inżynieryjnej drogowej, natomiast kierownikiem robót instalacyjnych jest osoba mająca stosowne uprawnienia w specjalności instalacyjnej. Oczywiście dopuszczalna jest sytuacja, w której to instalator będzie kierownikiem budowy a drogowiec kierownikiem robót drogowych.

Podsumowanie – kto może być kierownikiem budowy

Reasumując, kierownik budowy mimo rozległych obowiązków oraz szczególnej i niezwykle odpowiedzialnej funkcji, jaką pełni na budowie, bezpośrednio może kierować robotami wyłącznie w specjalności, w której ma uprawnienia budowlane. W pozostałych specjalnościach zgodnie z art. 42 ust. 4 Prawa budowlanego inwestor jest obowiązany zapewnić ustanowienie kierowników robót.