Prawo budowlane 2023 – zmiany

/Tekst z aktualizacjami z dn. 2.06.2023, 13.07.2023, 24.08.2023/

Prawo budowlane w bieżącym roku zostało zmienione 7 razy. Część ze zmian uchwalonych w tym roku, zacznie obowiązywać w 2023 roku. Oprócz tego ustawodawca szykuje kolejne zmiany w prawie budowlanym w 2023 roku. Przyjrzymy się niektórym z nich.

Prawo budowlane 2023 – zmiany, które na pewno zaczną obowiązywać

W bieżącym roku uchwalono kilka zmian w prawie budowlanym, które zaczną obowiązywać 1 i 27 stycznia oraz 28 kwietnia 2023 r. Wprowadziły je ustawy opublikowane w Dzienniku Ustaw pod pozycjami 1557 i 2206. Część z nich opisałam w tekście „Zmiany w prawie budowlanym w 2022 r. – nowelizacja już uchwalona”. Zmiany, które wejdą w życie w 2023 r. dotyczą przede wszystkim książki obiektu budowlanego i dziennika budowy, które będą prowadzone w formie elektronicznej.

Dziś zajmiemy się zmianami, które jeszcze nie zostały uchwalone, ale niektóre z nich mają wejść w życie już 1 stycznia 2023 r.

Prawo budowlane 2023 – kiedy zmiany zaczną obowiązywać

W 2023 roku pojawią się spore zmiany w prawie budowlanym. Oprócz tych już uchwalonych wejdą w życie zmiany wprowadzone przez Ustawę o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (dalej będę ją nazywać ustawą zmieniającą). Ta ustawa zmieniająca, ma zmienić nie tylko prawo budowlane, ale też kilka innych ustaw. Na przykład inną ustawę zmieniającą prawo budowlane (Dz. U. nr 1557), która niedawno została uchwalona i ma wejść w życie 1 i 27 stycznia.

Prace legislacyjne nad ustawą zmieniającą nie zostały jeszcze ukończone. Projekt ustawy jest po opiniowaniu, uzgodnieniach i konsultacjach publicznych, które zostały przeprowadzone w październiku i trwały wyjątkowo krótko bo tylko 7 dni. Gdy przygotowuję ten tekst, to na stronach Rządowego Centrum Legislacji dostępny jest projekt ustawy z 16 listopada 2022 r. i na podstawie tego projektu powstał niniejszy tekst.

Ustawa zmieniająca, choć nawet nie trafiła jeszcze do Sejmu, to ma wejść w życie 1 stycznia 2023 r. z wyjątkiem kilkunastu (tak – aż kilkunastu) zmian, które mają wejść w życie 27 stycznia 2023 r., 30 czerwca 2023 r., po upływie 6 miesięcy i 9 miesięcy od ogłoszenia, a także „z dniem wdrożenia odpowiednich rozwiązań technicznych umożliwiających wskazanym w komunikacie organom i podmiotom prowadzenie postępowań za pośrednictwem Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie, określonych w komunikatach, o których mowa w art. 28”.

Jak widać, ustawodawca nie ułatwia życia uczestnikom procesu budowlanego, po raz kolejny wprowadzając zmiany na ostatnią chwilę i ustalając tak wiele różnych terminów wejścia w życie poszczególnych przepisów.

Aktualizacja 2.06.2023 r.:

1 czerwca 2023 r. projekt ustawy zmieniającej trafił do Sejmu. W projekcie widnieje 7 (!) różnych terminów wejścia w życie. Wygląda to tak:

Jakie zmiany w prawie budowlanym w 2023 r. prawdopodobnie wejdą w życie

Poniżej wybrane (wybór subiektywny) planowane zmiany w prawie budowlanym w 2023 r. Jak już wspomniałam – proces legislacyjny nie został ukończony, więc jeszcze nie ma stuprocentowej pewności, czy zmiany te w takiej formie zostaną uchwalone i czy wejdą w życie.

Jeśli planowane zmiany w prawie budowlanym w 2023 r. wejdą w życie, to:

• wszystkie wnioski, zawiadomienia i zgłoszenia wraz z załącznikami będą składane wyłącznie w formie elektronicznej. Nie będzie to dotyczyć jedynie zamierzeń budowlanych na terenach zamkniętych;

• pojawią się definicje: oceny technicznej i ekspertyzy technicznej;

• jako samodzielna funkcja techniczna w budownictwie wróci wykonywanie rzeczoznawstwa budowlanego;

• pojawi się też druga nowa samodzielna funkcja techniczna w budownictwie – sporządzanie opracowań technicznych dotyczących obiektów budowlanych, w szczególności: ocen technicznych, i ekspertyz technicznych;

• uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności będą uprawniać do sporządzania oceny technicznej w zakresie tej specjalności;

• ekspertyzę techniczną będzie mógł sporządzać wyłącznie rzeczoznawca budowlany. Ma dotyczyć to również ekspertyz wymaganych przy rozbudowach, nadbudowach, przebudowach i zmianie sposobu użytkowania;

• osoby po technikum w branży odpowiedniej dla danej specjalności będą mogły zdobyć uprawnienia budowlane do projektowania w ograniczonym zakresie, ale będzie dla nich wymagana dłuższa praktyka niż w przypadku osób z wykształceniem wyższym – cztery lata przy sporządzaniu projektów i rok na budowie;

• uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie będą uprawniać do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi:
  – w przypadku osób posiadających tytuł zawodowy magistra inżyniera, magistra inżyniera architekta, inżyniera lub inżyniera architekta w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m³,
  – w przypadku osób posiadających tytuł zawodowy technika albo dyplom zawodowy albo dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m³ w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej;

• katalog obiektów i robót budowlanych niewymagających pozwolenia zostanie znacznie rozszerzony. Na przykład o domy jednorodzinne o powierzchni zabudowy powyżej 70 m² (będą w sumie 3 różne procedury budowy domów jednorodzinnych bez pozwolenia – niezłe „ułatwienie”);

• budowa do 100 m sieci będzie możliwa bez pozwolenia i bez zgłoszenia – po spełnieniu dodatkowych warunków, tj. m.in. sporządzenia planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

• do zgłoszenia budynków i wiat związanych z produkcją rolną o powierzchni zabudowy do 300 m² oraz przydomowych schronów (takie obiekty będzie można budować na zgłoszenie) trzeba będzie dołączyć „dokumentację techniczną” (a dokładniej, jak wskazuje projekt ustawy: „dokumentację techniczną zawierającą rozwiązania zapewniające nośność i stateczność konstrukcji, bezpieczeństwo ludzi i mienia oraz bezpieczeństwo pożarowe, której zakres i treść powinna być dostosowana do specyfiki i charakteru obiektu oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych, wykonana przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane”) – ustawodawca tym samym wprowadza nowy rodzaj dokumentacji, który tak naprawdę nie wiadomo co ma zawierać (bo ustawa tego nie precyzuje) i pewnie każdy urząd będzie miał inne wymagania w tym zakresie. Nie wiem po co ustawodawca to robi, ale z ułatwieniem procesu budowlanego, to nie ma to nic wspólnego, bo można było do zgłoszenia tych obiektów wykorzystać przepisy, które już są;

• projekt budowlany będzie musiał być sporządzany w formie elektronicznej;

• organy administracji architektoniczno-budowlanej w postępowaniach o pozwolenie na budowę nie będą sprawdzać projektu zagospodarowania działki lub terenu pod względem zgodności z przepisami techniczno-budowlanymi;

• zostanie skrócony termin, którego przekroczenie przy wydawaniu pozwoleń na budowę skutkuje nałożeniem kary finansowej na organ. Zamiast 65 dni będzie 21 dni (jeżeli inwestor jest jedyną stroną postępowania) albo 45 dni (jeżeli są jeszcze inne strony niż inwestor);

• zostanie utworzona Baza Projektów Budowlanych – inwestor zamiast dołączać do wniosków, zgłoszeń czy zawiadomień projekty, będzie mógł wskazywać indywidualny numer projektu, który został umieszczony (przez np. inwestora lub projektanta) w Bazie;

• w przypadku dokonania nielegalnych istotnych odstąpień od dokumentacji projektowej organ nadzoru budowlanego przed wszczęciem postępowania naprawczego będzie mógł pouczyć (dokonując wpisu w protokole kontroli oraz w dzienniku budowy) inwestora o tym, że roboty budowlane należy w terminie 60 dni doprowadzić do stanu zgodnego z ustaleniami i warunkami określonymi w decyzji o pozwoleniu na budowę, projekcie zagospodarowania działki lub terenu lub projekcie architektoniczno-budowlanym lub w przepisach;

• prawie wszystkie obiekty będą mogły być użytkowane po zawiadomieniu o zakończeniu budowy (jeżeli organ nadzoru budowlanego nie wniesie w terminie 14 dni sprzeciwu);

• do użytkowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów zaliczanych do kategorii III i budowanych na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę będzie można przystąpić z chwilą złożenia przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego. Zostanie też wskazane, w jakich przypadkach kierownik budowy może złożyć oświadczenie o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania. W terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia użytkowania, inwestor będzie zawiadamiał nadzór o rozpoczęciu użytkowania;

• zostanie utworzony Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie (SOPAB).

Aktualizacja 13.07.2023 r.:

Kilka dni temu Ministerstwo zapowiadało, że nowelizacja zostanie uchwalona na posiedzeniu Sejmu w dniach 11-13.07.2023 r. Tymczasem:

• w dniu 11.07.2023 r. Komisja Infrastruktury zagłosowała za odrzuceniem projektu ustawy w całości;
• sprawozdanie Komisji zostało usunięte z harmonogramu obrad Sejmu z dnia 12.07.2023 r.

Proces legislacyjny można śledzić tutaj: druk nr 3336.

Co dalej z nowelizacją? Czy trafi do kosza? Czy niespodziewanie zostanie przedstawiony nowy projekt?

Być może niedługo się przekonamy.

Aktualizacja 24.08.2023 r.:

Część zmian z omawianej tu nowelizacji została uchwalona przez Sejm w dniu 17.08.2023 r. w ustawie zupełnie niezwiązanej z procesem budowlanym. Więcej informacji znajdziesz w tych tekstach:

Kolejne wrzutki do Prawa budowlanego – czy to się kiedyś skończy?

Nowelizacja Prawa budowlanego to nie tylko zmiany w budowie domów o powierzchni powyżej 70 m²