Nowelizacja Prawa budowlanego to nie tylko zmiany w budowie domów o powierzchni powyżej 70 m2

/Tekst z aktualizacją z dn. 8.09.2023 r./

17 sierpnia 2023 r. Sejm niespodziewanie uchwalił kolejną już w tym roku nowelizację Prawa budowlanego. Niespodziewanie, bo nowe przepisy zostały wrzucone w ostatniej chwili do ustawy zupełnie niezwiązanej z procesem budowlanym. Przyjrzyjmy się zmianom, jakie wprowadzono w Prawie budowlanym. A nie dotyczą one wyłącznie budowy domów o powierzchni zabudowy powyżej 70 m².

Nowelizacja pod osłoną nocy, czyli legislacyjny rekord

Jak już pisaliśmy w poprzednim tekście („Kolejne wrzutki do Prawa budowlanego – czy to się kiedyś skończy?”) nowelizacja Prawa budowlanego z 17 sierpnia br. została w ostatniej chwili wrzucona (i to jest najwłaściwsze określenie) do ustawy o zasadach udzielania przez Skarb Państwa gwarancji za zobowiązania Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Widocznie nasi przedstawiciele z Wiejskiej uznali, że budownictwo i funkcjonowanie NABE to pokrewne zagadnienia i można jedno z drugim połączyć. Tak czy inaczej prawdopodobnie była to najszybsza nowelizacja Prawa budowlanego w historii obecnego Sejmu. Wieczorem 16 sierpnia Komisja do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych dorzuciła zmiany Prawa budowlanego do projektu ww. ustawy i następnego dnia została ona uchwalona. Łącznie nie trwało to nawet doby. Przejdźmy jednak do konkretów.

Zmiany w Prawie budowlanym (nie tylko budowa domów o powierzchni powyżej 70 m2)

Część przyjętych zmian w Prawie budowlanym pochodzi z aktualnie (!) procedowanego przez Sejm rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3336). Pisaliśmy o tym w tekście „Prawo budowlane 2023 – zmiany”.

Poniżej wybrane (wybór subiektywny) zmiany w Prawie budowlanym, które wprowadza ustawa z 17 sierpnia 2023 r. Miejmy na uwadze, że proces legislacyjny nie został ukończony (ustawa trafiła do Senatu), więc jeszcze nie ma stuprocentowej pewności, czy zmiany te w takiej formie zostaną uchwalone i czy wejdą w życie (druk nr 3522).

Jeśli uchwalone przez Sejm zmiany w Prawie budowlanym wejdą w życie, to:

• pojawią się definicje przydomowego schronu oraz przydomowego ukrycia doraźnego, zostanie również wydane rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te obiekty;
• zmienią się wymagania dot. uzyskiwania uprawnień budowlanych do projektowania w ograniczonym zakresie oraz zakres ograniczonych uprawnień w specjalności architektonicznej – więcej na ten temat znajdziesz w tekście „Uprawnienia architektoniczne dla konstruktorów i konstrukcyjne dla architektów – jak jest, a jak będzie”;
• w art. 15a zostanie dodany ust. 25 w brzmieniu „Uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności uprawniają do sporządzania oceny technicznej w zakresie tej specjalności”;
• zmieni się katalog obiektów, których budowa nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia. Oprócz dodania tak bardzo promowanych przez rządzących domów jednorodzinnych o powierzchni zabudowy powyżej 70 m² (nowy pkt 1b w art. 29 ust. 1) dodano też m.in.: kolumbaria, kioski i pawilony sprzedaży ulicznej, zbiorniki na deszczówkę o pojemności większej niż 5 m³ (ale nie większej niż 15 m³), przydomowe schrony i ukrycia doraźne;
• zmieni się katalog obiektów, których budowa nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia. Dodano m.in.: zbiorniki na deszczówkę o pojemności nie większej niż 5 m³, maszty flagowe oraz maszty do kamer monitoringu o wysokości do 7 m;
• nie będzie wymagała decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast będzie wymagała zgłoszenia przebudowa przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków polegająca na wykonaniu, powiększeniu lub zmniejszeniu okien lub drzwi, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany;
• zmieni się procedura tzw. ekspresowego zgłoszenia, czyli zgłoszenia budowy wolno stojących, nie więcej niż dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, a budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora. Po zmianie, jeżeli inwestor do zgłoszenia nie dołączy wymaganej dokumentacji, a organ administracji architektoniczno-budowlanej na podstawie przedłożonej dokumentacji nie będzie mógł ustalić, że planowany do realizacji obiekt budowlany spełnia wszystkie przesłanki budynku, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a lub 1b Prawa budowlanego, to wtedy takie zgłoszenie będzie rozpatrywane w normalnym trybie.

Nowelizacja bez błędów się nie liczy

Kiedyś w jednym z artykułów na naszym blogu napisaliśmy, że nowelizacja bez błędów to nie nowelizacja. Niestety tak jest i tym razem. Ustawodawca jak zwykle nie stanął na wysokości zadania. Oto dwa nowe przepisy Prawa budowlanego, które budzą najwięcej wątpliwości.

Oceny techniczne dla osób z uprawnieniami, a co z ekspertyzami technicznymi?

Pierwszym z nich jest nowy ust. 25 w art. 15a, który brzmi:

„Uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności uprawniają do sporządzania oceny technicznej w zakresie tej specjalności”.

Pojawia się pytanie – skoro oceny techniczne mogą sporządzać osoby z uprawnieniami, to kto ma sporządzać ekspertyzy techniczne?

Poza tym dodając ten przepis ustawodawca niestety zapomniał określić, czym jest „ocena techniczna”.

Warto tutaj wspomnieć, że aktualnie procedowany przez Sejm rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3336) również przewiduje wprowadzenie ww. przepisu. Jednak oprócz tego projekt ustawy zawiera również definicję oceny technicznej oraz ekspertyzy technicznej i wskazuje, że ekspertyzy mogą sporządzać jedynie rzeczoznawcy budowlani (pisaliśmy o tym w tekście „Definicje ekspertyzy technicznej i oceny technicznej – zmiany w 2023 r.”). W uchwalonej ustawie brak tych przepisów – wygląda na to, że ustawodawca na chybił trafił wybrał sobie niektóre tylko zapisy z druku nr 3336.

Ekspresowe zgłoszenie – kiedy stanie się zwykłym?

Drugim „arcydziełem” legislacyjnym jest ust. 5ja dodany w art. 30. Przepis ten brzmi:

„Przepisu ust. 5j nie stosuje się, jeżeli inwestor nie dołączył dokumentacji wymaganej do zgłoszenia:
1) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a lub 1b lub
2) przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 3 pkt 1 lit. a, dotyczącej budynku, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a lub 1b
– a organ administracji architektoniczno-budowlanej na podstawie przedłożonej dokumentacji nie ustalił, że planowany do realizacji obiekt budowlany spełnia wszystkie przesłanki budynku, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a lub 1b”.

Z tym przepisem są dwa problemy.

Po pierwsze ust. 5j w ogóle nie dotyczy przebudowy i nigdy nie będzie stosowany do zgłoszenia tych robót.

Zanim przejdziemy do drugiej kwestii, kilka słów wyjaśnienia po co ten przepis wprowadzono. Pozwoli to lepiej zrozumieć na czym polega jego wada. Otóż celem tego przepisu było wprowadzenie do procedury ekspresowego zgłoszenia pewnego rodzaju zabezpieczenia na wypadek, gdyby okazało się, że planowany budynek nie spełnia wszystkich formalnych przesłanek, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a lub 1b Prawa budowlanego. Nie spełnienie choćby jednej z nich (np. dotyczącej obszaru oddziaływania) miało spowodować, że organ będzie mógł niejako przekwalifikować zgłoszenie ekspresowe na zwykłe zgłoszenie z projektem. Taka była intencja ustawodawcy.

Naszym zdaniem niestety nie do końca udało się to zrobić. Wszystko przez skomplikowaną konstrukcję logiczną tego przepisu. Spójnik „a” użyty po wyliczeniu wskazuje, że ust. 5j nie stosuje się jeżeli jednocześnie:

• inwestor nie dołączył do zgłoszenia dokumentacji,
• organ na podstawie przedłożonej dokumentacji nie ustalił, że planowany do realizacji obiekt budowlany spełnia wszystkie przesłanki budynku, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a lub 1b.

A co w sytuacji, gdy inwestor przedłoży kompletną dokumentację, ale w trakcie jej analizy organ stwierdzi, że planowany budynek nie spełnia tych wymaganych przesłanek? Albo dokumentacja jest niekompletna, ale budynek spełnia wymagane przesłanki?

Poza tym: jeśli organ już jakoś sobie poradzi i stwierdzi, że należy zastosować ten ust. 5ja i zgłoszenie nie może iść tym nadzwyczajnym trybem „ekspresowym”, to prowadzi normalne postępowanie. Z tym że inwestor o tym nie wie i już na drugi dzień po zgłoszeniu rozpoczyna budowę…

Kiedy nowelizacja Prawa budowlanego wejdzie w życie

Ta nowelizacja Prawa budowlanego ma wejść w życie w dniu następnym po dniu ogłoszenia (szybciej się nie dało), z wyjątkiem zmian dotyczących przydomowych schronów i ukryć doraźnych – te mają wejść w życie po 9 miesiącach od ogłoszenia.

Aktualizacja 8.09.2023 r.:

7 września 2023 r. Senat odrzucił ustawę o NABE w całości. Ustawa wróciła do Sejmu. Jednak na posiedzeniu w dniu 30 sierpnia 2023 r. marszałkini zapowiedziała, że to było ostatnie posiedzenie Sejmu w tej kadencji. Jeśli faktycznie nie zostanie już zwołane posiedzenie Sejmu, to ustawa przepadnie wraz z zakończeniem kadencji. Jednak do końca kadencji jeszcze trochę zostało, Sejm poprzedniej kadencji może też zebrać się po wyborach, więc teoretycznie jeszcze nic nie jest wykluczone i Sejm wciąż może odrzucić weto Senatu. Jednak z drugiej strony – gdyby Sejm miał zamiar się jeszcze zebrać, to może nie ogłaszaliby, że to ostatnie posiedzenie. Istnieje więc duże prawdopodobieństwo, że te zmiany nie wejdą w życie.

Podsumowanie

Trudno podsumować tę nowelizację inaczej niż: tak wiele pytań, tak mało odpowiedzi…

Jeśli chcesz być na bieżąco, zachęcamy do zapisania się do bezpłatnego newslettera.